Open brief aan de deelnemers van de collegeonderhandelingen van Gemeente West Betuwe

Waarom het beter is om meer windmolens in West Betuwe niet uit te sluiten

Afgelopen week mislukte de collegeonderhandelingen omdat men het niet eens kon worden over de strategie om in 2030 energieneutraal te zijn als gemeente.

Sommige partijen willen daarbij meer windmolens als middel uitsluiten terwijl anderen alle opties open willen houden om tot een effectieve strategie te komen.

Indertijd was energiecoöperatie 11duurzaam nauw betrokken bij de totstandkoming van de doelstelling 2030 energieneutraal. In het toenmalige raadsbesluit van de gemeente Geldermalsen werden wij geciteerd. Wij hadden uitgerekend dat alleen voor gemeente Geldermalsen er bij maximale energiebesparing van 50% nog steeds 20 windmolens en 60 ha zonnevelden nodig zouden zijn. 14 van deze windmolens worden dit jaar gebouwd en 16 ha zonnepanelen zijn gebouwd of vergund in de oude gemeente. De nieuwe gemeente West Betuwe is ongeveer twee keer zo groot en heeft dezelfde ambitie. Dat komt grofweg neer op 40 windmolens en 120 ha zonnepanelen volgens onze berekeningen van toen.

Afgelopen zomer heeft Regio Rivierenland een voorzet gedaan voor de Regionale Energiestrategie (RES). Hierin staat dat Rivierenland 190 windturbines en 1.750 ha zonnevelden nodig heeft. Het is maar een voorzet natuurlijk, maar het ligt getalsmatig wel in de lijn van onze berekening uit 2017.

Om deze cijfers nog wat beter te begrijpen, is het belangrijk om te weten dat een moderne windmolen ongeveer evenveel energie kan opwekken als een zonneveld van 15 ha. Om dezelfde doelstelling te halen, zijn er dus per niet gebouwde windmolen 15 ha zonneveld nodig. Voordat u besluit om geen windmolens bij te bouwen, moet u zich dus goed realiseren wat dat betekent.

Wij hopen natuurlijk allemaal dat er innovaties aan zitten te komen die het allemaal gemakkelijker maken. 11duurzaam volgt de ontwikkelingen op de voet. Helaas kennen wij geen revolutionaire ontwikkelingen die voor 2030 enige bijdrage aan de verduurzaming zullen leveren. Onze hoop is gevestigd op het al maar efficiënter en goedkoper worden van zonne- en windenergie.        Gelukkig gebeurt dat ook. Maar de verhouding in ruimtegebruik lijkt zich eerder ten gunste van windenergie te ontwikkelen dan andersom.

Voordat we conclusies gaan trekken, willen we u nog van een ander belangrijk verandering op de hoogte brengen. In het klimaatakkoord is de doelstelling opgenomen dat alle wind en zonneveldprojecten die vanaf nu ontwikkeld worden voor minimaal 50% in eigendom van de omgeving (burgers en bedrijven) komen. Dit levert niet alleen goed rendement voor lokaal spaargeld op, maar ook ontwikkelwinst die via (bewoner-)coöperaties kan terugvloeien naar de omgeving.

Betuwewind realiseert op deze manier de komende jaren al een overwinst van € 700.000 per jaar, dus € 100.000 per windmolen. Geld wat ten goede gaat komen aan de lokale energietransitie. Op basis van het klimaatakkoord zal die overwinst van toekomstige projecten een stuk groter zijn omdat burgers zich niet meer hoeven in te kopen in wind- en zonprojecten zoals bij Betuwewind nog wel het geval was. Voor zonnevelden gaat dit ook op maar aangezien zonnevelden minder efficiënt zijn is de ontwikkelwinst ook een stuk kleiner.

De efficiëntie van windmolens vertaalt zich dus niet alleen in meer duurzame energie en minder ruimtegebruik, maar ook in meer lokale opbrengst en extra geld voor nieuwe investeringen, denk bijvoorbeeld aan het isoleren en gasloos maken van huizen.

Tot slot is er nog een laatste voordeel van windmolens dat niet algemeen bekend is. Windmolens maken drie en een half keer zo efficiënt gebruik van het elektriciteitsnet. Omdat het 3,5 keer zo veel waait als dat de zon schijnt in onze omgeving, kan eenzelfde kabel of transformator gekoppeld aan een opwekinstallatie drie en een half keer zoveel stroom van een windmolen afvoeren dan van een zonneveld. En nog mooier, zonnevelden en windmolens kunnen ook samen op een kabel worden aangesloten zonder extra kosten. Maar wel in de verhouding 3,5 windstroom : 1 zonnestroom. Dat komt neer op 5 ha zonneveld op 1 windmolen. Bedenk daarbij dat er in onze regio nu al een groot gebrek is aan netcapaciteit. Eenzijdig inzetten op zonnepanelen zal enorme extra investeringen in het net nodig maken. De kosten zullen deels door de zonne-exploitanten en deels door de overheid betaald moeten worden waardoor menig zonnepark zal mislukken.

Samenvattend

Het is beter om windmolens niet uit te sluiten omdat:

• Windmolens een stuk efficiënter omgaan met ruimte dan zonnepanelen.
• Zonder windmolens zullen er 100-en ha extra zonnevelden nodig zijn om de doelstelling 2030 energieneutraal te behalen.
• Er zijn nog geen efficiënte alternatieven voor windmolens en zonnepanelen en die zullen er de eerste 10 jaar ook niet komen. Er is geen tijd om erop te wachten. De komende 10 jaar moet onze CO2 uitstoot al ruim halveren.
• Tot 2030 zullen we hooguit 20% energie kunnen besparen, zeker in onze omgeving met veel oude huizen.
• Windmolens gaan 3,5 keer zo efficiënt om met de aanwezige netcapaciteit en kunnen ook nog eens gecombineerd worden met zonnepanelen zonder extra aansluitkosten.
• Windmolens genereren een aanzienlijke maatschappelijke winst die ook weer voor de energietransitie gebruikt kan worden.
• Ook in regionaal verband zal West Betuwe zijn bijdrage moeten leveren en daarin zijn de huidige 14 windturbines nog te weinig.

Energiecoöperatie 11duurzaam is te allen tijde bereid om fracties van onderhandelende partijen tekst, uitleg en onderbouwing te geven van de argumenten die we hierboven noemen. Wij willen graag bijdragen aan een rationele en realistische onderbouwing van het collegeakkoord van de gemeente West Betuwe.

Betuwewind heeft de eerste bomen gekapt om ruimte te maken voor haar windmolens in natuurgebied het Broek. Die bomen worden elders (verplicht) terug gepland, maar Betuwewind wil dat doen met de meeste meerwaarde die er te halen val. Daarom plant zij niet alleen voor elk (nieuw) lid een extra boom maar gaat ze ook op zoek naar innovatief gebruik van bomen.

Daartoe organiseert Betuwewind in samenwerking met De Knop in Geldermalsen een avond over voedselbossen. Wouter van Eck is ontwerper van voedselbossen en legde zelf een voedselbos in Groesbeek aan.

Een voedselbos is een ecosysteem dat zichzelf in stand houdt. De bomen en planten zijn zo gekozen dat ze elkaar in balans houden en samen een vruchtbare bodem bevorderen. Ook zijn de soorten zo gekozen dat er een grote variëteit aan voedsel groeit. Een oogstbos dus.

Wouter van Eck: ‘Ik ben een luie boer, ik kan in een halve dag per week mijn bedrijf in stand houden en ik maak geen kosten voor bespuitingen, bemesting, snoeien, beregenen etc.’. En de oogst is goed. Per hectare kan er minstens zoveel geoogst worden als op een traditionele akker.

Op vrijdag 5 oktober om 20 uur in De Knop komt Wouter vertellen hoe hij dat allemaal doet. De toegang is gratis, maar bezoekers worden uitgenodigd iets mee te brengen van hun eigen oogst van dit moment. Om te laten proeven!

Nieuwe leden kunnen nog tot 15 oktober inschrijven en mee investeren in het windpark.

In November gaan we weer naar de stembus voor de gemeenteraad, deze keer samen met Lingewaal en Neerijnen om de eerste gemeenteraad van de nieuwe gemeente West Betuwe te kiezen. Er valt uit 10 partijen te kiezen maar uiteraard doet 11duurzaam ook mee.

11duurzaam was nauw betrokken bij de totstandkoming van de doelstelling en uitvoeringsplan van gemeente Geldermalsen. De partners in de nieuwe gemeente hebben de doelstelling Energieneutraal in 2030 omarmd, maar een gezamenlijk uitvoeringsplan is er nog niet. Dat plan zal ambitieus moeten zijn, op veel vlakken van de energietransitie is de omslag enorm. Alle huizen moeten aangepast, alle auto’s worden elektrisch, niemand mag meer energie ‘verspillen’ en we krijgen ‘overal’ zonnepanelen en windmolens.

Voor deze transitie hebben we een raad nodig die lef heeft, die samen werkt en die kan steunen op een bevolking die actief meedoet. Middels dit verkiezingsprogramma willen wij duidelijk maken welke concrete maatregelen en activiteiten de gemeente kan doen om de transitie te laten slagen. Uitdaging aan politieke partijen: neem dit over in je programma. Uitdaging aan de kiezers: stem alleen op partijen die dit hebben overgenomen.

Energiebesparing

• Continuering van het energieloket Het Nieuwe Wonen Rivierenland, verhogen budget met 100% om doelstellingen te kunnen halen.
• Bedrijvenaanpak gebaseerd op stimulering maar niet vrijblijvend, dus met de stok achter de deur: binnen twee jaar de energieparagraaf in vergunning van alle bedrijven actualiseren, uitvoeren maatregellijsten, alle maatregelen met een terugverdientijd van maximaal 5 jaar worden ingepland en uitvoering daarvan gehandhaafd.
• Bevorderen fietspaden, (bewaakte)fietsenstalling en vervoershub rond de stations
• Bevorderen deelauto’s en deelfietsen, combineren met vrijwillige chauffeurs voor minder mobielen.
• Contract met woningcorporaties gebruiken voor verduurzaming; bij renovatie verbeteren naar gemiddeld label A waarbij alleen maatregelen worden gedaan die voorbereiden op gasloos.
• Energiecoaches voor huurwoningen.
• Extra aandacht voor ‘energiearmoede’.
• Gemeente maakt haar eigen gebouwen energieneutraal en gasloos als voorbeeld.

• Kansenkaart warmtenetten en diepe geothermie ontwikkelen in combinatie met glastuinbouw en fruit/conservenbedrijven
• Wijkgerichte aanpak ‘van het gas af’ samen met woningcorporaties, Het Nieuwe Wonen en Alliander: in het kader van de op te stellen Regionale Energie Strategie stelt de gemeente in overleg de planning op om alle wijken van het gas te bevrijden.
• Z.s.m een eerste wijk aanwijzen voor ‘van het gas af’ en daar een collectieve wijkgerichte aanpak toepassen naar voorbeeld Culemborg.
• Stimuleren elektrisch (deel)rijden, laadpaalinfrastructuur.
• Duurzaamheidslening ook voor elektrische auto’s en laadpalen
• Beter (lokaal) benutten van lokale biomassa
• Gemeente koopt alleen nog lokale groene stroom in en sluit ontwikkelovereenkomst met 11duurzaam/Betuwestroom voor voldoende opwek
• Niet verlenen van bouwvergunningen met gasaansluitingen, actief aansturen op wijzigingen in bestaande bouwplannen
• Bij aanvragen particuliere bouwvergunning altijd wijzen op de kansen van de energietransitie en hoe die te benutten
• Bijeenkomsten met branches organiseren om doelen te stellen en ervaringen uit te wisselen (b.v. installateurs die met warmtepompen moeten leren omgaan, aannemers die bij verbouwingen minimaal voorbereidingen treffen voor laag-temperatuur verwarming, idem voor stukadoors, makelaars die het effect van toekomstige veranderingen in de energievoorziening uitdragen, etc).
• Kadastraal splitsen van huizen versoepelen bij energieneutrale verbouw van objecten
• Verdubbeling ambtelijke capaciteit om de transitie vorm te geven, hier ook alle afdelingen van de gemeente op aanspreken (de transitie raakt iedereen).
• Alle gemeentelijk vervoer elektrisch en doelstellingen om kilometers te besparen
• Alle OV, ook belbus elektrisch

• Opstellen serieuze scenario’s met ruimtelijk (aanwijs) beleid zon, wind en evt. biomassa
• Onder voorwaarden kleinere zonnevelden (tot 2 MW) vergunningsvrij of ‘vergunningslight’ maken (ingewikkelde procedures zijn voor kleine velden niet rendabel).
• Burger(coöperatie)s hebben het recht om voor minimaal 50% mede eigenaar te zijn van alle wind en zon ontwikkeling, dit zorgt voor draagvlak en versterken lokale economie (sluit aan bij Gelders Model van het GEA en het Klimaatakkoord)
• Beleid en communicatie over wat wel kan op gemeentelijke en rijksmonumenten
• Bouwbesluit aanpassen voor utiliteit: dakbelasting moet altijd voldoende zijn voor zonnepanelen.
• Zonneconsulent (projectleider) voor organiseren collectieve zonnedaken
• Verplichting of extra faciliteiten voor scholen/bedrijven die hun dak beschikbaar stellen voor collectieve opwek (als ze het zelf niet kunnen).

• Loket voor hulp bij aanpak eigen erf/tuin; minder verharding, regenwater buiten riool houden
• Stimuleren groene daken
• Samenwerken met Waterschap

• Ontmoedigingsbeleid voor houtkachels en open haarden, stimuleren van fijnstof-vrije alternatieven (houtvergassers)
• Experiment met pakjeshub in een van de dorpen, gecombineerd met verbod op dieselbezorgers

• Stimuleren bijvriendelijke zones, bloemen, bloeiende bomen, inzet gemeentegrond hiervoor etc.

• De Knop verder uitbouwen met activiteiten en verbinden van initiatieven
• Opleiding/training van raadsleden, bestuur en ambtelijk apparaat t.a.v. energietransitie
• Samenwerking met andere gemeenten in Rivierenland in regionale energiestrategie
• Invoeren slimme watermeter

Vanaf zaterdag 29 september zijn de openingstijden als volgt:

Woensdag    14.00 – 17.00 uur

Vrijdag          14.00 – 17.00 uur

Zaterdag       10.00 – 14.00 uur

Zaterdag 13 oktober wordt er een tweedehands kledingmarkt georganiseerd in De Knop. Deze dag wordt in samenwerking met tweedehands kledingwinkel ‘Uit de Kast’ uit Geldermalsen georganiseerd en sociaal restaurant HartenInn verzorgd de koffie. Je bent vanaf 11.00u welkom in De Knop.

Zaterdag 23 juni is het weer zover. Na het daverende succes van vorig jaar organiseert het Centrum voor Duurzaamheid ‘De Knop’ deze keer in samenwerking met de ANWB een elektrische autodag. Het evenement vindt plaats op het parkeerterrein van De Pluk. Om deze editie nog meer uit te pakken, levert de ANWB zo’n 10 elektrische auto’s. Je kunt deze dag de nieuwste en mooiste modellen zien én rijden. 

Veel mensen vinden het vervelend dat ze met hun auto bijdragen aan lucht- en milieuvervuiling. Er kunnen inmiddels aardig wat oude bezwaren tegen elektrisch rijden worden weggestreept: in 2012 telde Nederland nog maar tien snelladers, nu zijn het er zevenhonderd. Daarnaast wordt de actieradius van de nieuwe generatie elektrische auto’s snel groter: er kan makkelijk al tussen de 200 en 450 kilometer aan één stuk mee gereden worden.

Modellen als de BMW i3, Opel Ampera-E en de Volkswagen E-Golf zijn op zaterdag 23 juni te bewonderen bij De Pluk. De ANWB heeft uit onderzoeken de conclusie getrokken dat veel mensen nieuwsgierig zijn naar elektrisch rijden, maar ook vol vragen zitten. Wil je informatie over jouw favoriete elektrische auto of wil je wel eens in de auto rijden die je op het oog hebt? Kom dan 23 juni naar De Pluk en laat je verrassen. Het evenement vindt plaats vanaf 11.00u tot ongeveer 15.00u. 

Adres: 4191 SG Nederland, Rijksstraatweg 64, Geldermalsen

11duurzaam is vermoedelijk de eerste organisatie in West Betuwe die haar verkiezingsprogramma publiceert. In het voorjaar zijn er verschillende avonden georganiseerd in De Knop om ideeën te verzamelen over wat er allemaal aangepakt moet worden in de gemeente na de verkiezingen.

11duurzaam was nauw betrokken bij de totstandkoming van de doelstelling en uitvoeringsplan van gemeente Geldermalsen. Geldermalsen wordt nu West Betuwe. Ook de partners in de nieuwe gemeente hebben de doelstelling omarmd, maar een gezamenlijk uitvoeringsplan is er nog niet. Dat plan zal ambitieus moeten zijn, op veel vlakken van de energietransitie is de omslag enorm. Alle huizen moeten aangepast, alle auto’s worden elektrisch, niemand mag meer energie ‘verspillen’ en we krijgen ‘overal’ zonnepanelen en windmolens.

Voor deze transitie hebben we een raad nodig die lef heeft, die samenwerkt en die kan steunen op een bevolking die actief meedoet. Middels dit verkiezingsprogramma willen wij duidelijk maken welke concrete maatregelen en activiteiten de gemeente kan doen om de transitie te laten slagen. Uitdaging aan partijen: neem dit over in je programma, uitdaging aan stemgerechtigden, stem alleen op partijen die dit hebben overgenomen.

Het is best een lange lijst geworden, je kunt hem hier downloaden: Verkiezingsprogramma van 11duurzaam_2018. Maar hieronder vind je ook alle punten.

Energiebesparing

• Continuering van het energieloket, verhogen budget met 100% om doelstellingen te kunnen halen.
• Bedrijvenaanpak gebaseerd op stimulering maar niet vrijblijvend, dus met de stok achter de deur: binnen twee jaar de energieparagraaf in vergunning van alle bedrijven actualiseren, uitvoeren maatregellijsten, alle maatregelen met een terugverdientijd van maximaal 5 jaar worden ingepland en uitvoering daarvan gehandhaafd.
• Bevorderen fietspaden, (bewaakte)fietsenstalling en vervoershub rond de stations
• Bevorderen deelauto’s en deelfietsen, combineren met vrijwillige chauffeurs voor minder mobielen.
• Contract met woningcorporaties gebruiken voor verduurzaming; bij renovatie verbeteren naar gemiddeld label A waarbij alleen maatregelen worden gedaan die voorbereiden op gasloos.
• Energiecoaches voor huurwoningen.
• Extra aandacht voor ‘energiearmoede’.
• Gemeente maakt haar eigen gebouwen energieneutraal en dus gasloos als voorbeeld.

• Kansenkaart warmtenetten en diepe geothermie ontwikkelen in combinatie met glastuinbouw en fruit/conservenbedrijven
• Wijkgerichte aanpak ‘van het gas af’ samen met woningcorporaties, het Nieuwe Wonen en Alliander: in het kader van de op te stellen Regionale Energie Strategie stelt de gemeente in overleg de planning op om alle wijken van het gas te bevrijden.
• ZSM een eerste wijk aanwijzen voor ‘van het gas af’ en daar een collectieve wijkgerichte aanpak toepassen naar voorbeeld Culemborg.
• Stimuleren elektrisch (deel)rijden, laadpaalinfrastructuur.
• Duurzaamheidslening ook voor elektrische auto’s en laadpalen
• Beter (lokaal) benutten van lokale biomassa
• Gemeente koopt alleen nog lokale groene stroom in en sluit ontwikkelovereenkomst met 11duurzaam/Betuwestroom voor voldoende opwek
• Niet verlenen van bouwvergunningen met gasaansluitingen, actief aansturen op wijzigingen in bestaande bouwplannen
• Bij aanvragen particuliere bouwvergunning altijd wijzen op de kansen van de energietransitie en hoe die te benutten
• Bijeenkomsten met branches organiseren om doelen te stellen en ervaringen uit te wisselen (b.v. installateurs die met warmtepompen moeten leren omgaan, aannemers die bij verbouwingen minimaal voorbereidingen treffen voor laag-temperatuur verwarming, idem voor stukadoors, makelaars die het effect van toekomstige veranderingen in de energievoorziening uitdragen, etc).
• Kadastraal splitsen van huizen versoepelen bij energieneutrale verbouw van objecten
• Verdubbeling ambtelijke capaciteit om de transitie vorm te geven, hier ook alle afdelingen van de gemeente op aanspreken (de transitie raakt iedereen).
• Alle gemeentelijk vervoer elektrisch en doelstellingen om kilometers te besparen
• Alle OV, ook belbus elektrisch

• Opstellen serieuze scenario’s met ruimtelijk (aanwijs) beleid zon, wind en evt. biomassa
• Onder voorwaarden kleinere zonnevelden (tot 2 MW) vergunningsvrij of ‘vergunningslight’ maken (ingewikkelde procedures zijn voor kleine velden niet rendabel).
• Burger(coöperatie)s hebben het recht om voor minimaal 50% mede eigenaar te zijn van alle wind en zon ontwikkeling, dit zorgt voor draagvlak en versterken lokale economie (sluit aan bij Gelders Model van het GEA)
• Beleid en communicatie over wat wel kan op gemeentelijke en rijksmonumenten
• Bouwbesluit aanpassen voor utiliteit: dakbelasting moet voldoende zijn voor zonnepanelen.
• Zonneconsulent (projectleider) voor organiseren collectieve zonnedaken
• Verplichting of extra faciliteiten voor scholen/bedrijven die hun dak beschikbaar stellen voor collectieve opwek (als ze het zelf niet kunnen).

• Loket voor hulp bij aanpak eigen erf/tuin; minder verharding, regenwater buiten riool houden
• Stimuleren groene daken
• Samenwerken met Waterschap

• Ontmoedigingsbeleid voor houtkachels en open haarden, stimuleren van fijnstof-vrije alternatieven (houtvergassers)
• Experiment met pakjeshub in een van de dorpen, gecombineerd met verbod op dieselbezorgers

• Stimuleren bijvriendelijke zones, bloemen, bloeiende bomen, inzet gemeentegrond hiervoor etc.

• De Knop verder uitbouwen met activiteiten en verbinden van initiatieven
• Opleiding/training van raadsleden, bestuur en ambtelijk apparaat t.a.v. energietransitie
• Samenwerking met andere gemeenten in Rivierenland in regionale energiestrategie
• Invoeren slimme watermeter

6 juni a.s. zijn in de Knop te gast twee mensen van Lochem Energie die komen laten zien hoe het in Lochem gelukt is om 10 elektrische deelauto’s in beheer te krijgen.

Hun project past heel goed in onze regio; wij zijn in het landelijk gebied met weinig openbaar vervoer en niet al te veilige wegen sterk afhankelijk van onze (tweede) auto. Laat staan dat je geen geld hebt voor een auto, dan leef je echt geïsoleerd.

Wat zijn de mogelijkheden om net zo makkelijk te reizen maar minder afhankelijk te zijn van eigen vervoer? En hoe maken we die oplossingen collectief toegankelijk. Tonnie en Marianne nemen jullie mee in wat er kan.

Het programma op 6 juni: